Ο Αϊλάν και ο παπά-Στρατής: Δύο μοίρες, ένα δράμα - 10 χρόνια μετά τη μέρα που «έφυγαν»

Πριν από δέκα χρόνια, στις 2 Σεπτεμβρίου 2015, ο κόσμος -στην κορύφωση της προσφυγικής κρίσης στη Μεσόγειο θάλασσα- συνταράχτηκε από την δημοσίευση μιας φωτογραφίας-γροθιά στο στομάχι. Η φωτορεπόρτερ Νιλουφέρ Ντεμίρ «πέτρωσε» -όπως η ίδια είχε πει σε συνεντεύξεις της- όταν αντίκρισε σε μια αμμουδιά στην Αλικαρνασσό, στα μικρασιατικά παράλια στην Τουρκία το άψυχο σώμα ενός μικρού παιδιού. Ονομάζονταν Αϊλάν Κούρντι. Η φωτογραφία του μικρού Αϊλάν διαδόθηκε με ταχύτητα φωτός παγκοσμίως και έγινε σύμβουλο της προσφυγικής κρίσης.

Δυο θάνατοι δεμένοι με κλωστή

Την ίδια ημέρα μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα βορειότερα από την Αλικαρνασσό, ο παπά Στρατής Δήμου ή «μπαμπά-Νουρ» (ο πατέρας φτιαγμένος από φως) όπως τον αποκαλούσαν οι αραβόφωνοι πρόσφυγες και μετανάστες, άφηνε την τελευταία του πνοή στη Λέσβο χτυπημένος από καρκίνο στον πνεύμονα.

Η εικόνα του παπά-Στρατή με το ταλαιπωρημένο ράσο, τα διαπεραστικά γαλάζια μάτια και τις ρινικές κάνουλες που όργωνε το νησί της Λέσβου για να προσφέρει βοήθεια σε πρόσφυγες και μετανάστες ήταν η άλλη όψη της προσφυγικής κρίσης.

Αϊλάν και παπά-Στρατή «έφυγαν» την ίδια ημέρα. Δυο πρόσωπα που δεν συναντήθηκαν στη ζωή αλλά οι μοίρες τους ταυτίστηκαν.

Αϊλάν και παπά-Στρατής αποθεώθηκαν από τον Γιάννη Αντωνόπουλο σε ένα σκίτσο που απεικονίζει τον ιερέα με το μικρό αγόρι, να το κουβαλάει με τρυφερότητα ζωντανό, γκρεμίζοντας τους φράχτες και πίσω τους ψυχές άλλων προσφύγων που έχασαν τις ζωές τους στη θάλασσα.

Αϊλάν: Η εικόνα-γροθιά στο στομάχι

Ο μικρός Αϊλάν Κούρντι βρέθηκε νεκρός στις 2 Σεπτεμβρίου 2015, σε παραλία της Αλικαρνασσού στην Τουρκία, μετά το ναυάγιο της βάρκας με την οποία η οικογένειά του προσπαθούσε να φτάσει στην Ελλάδα.

Τελικός προορισμός της οικογένειας Κούρντι θα ήταν ο Καναδάς, όπου ζούσε συγγενής. Στο ναυάγιο, εκτός από τον Αϊλάν, πνίγηκαν επίσης ο πεντάχρονος αδελφός του και η μητέρα τους, Ρεχάν. Ο πατέρας, Αμπντουλάχ Κούρντι, ήταν ο μοναδικός επιζών της οικογένειας.

Η φωτογραφία του άψυχου σώματος του Αϊλάν, ξαπλωμένου στην άμμο, τραβήχτηκε από την Τούρκισσα δημοσιογράφο Νιλουφέρ Ντεμίρ. Η εικόνα αυτή διαδόθηκε ραγδαία σε παγκόσμιο επίπεδο και μετατράπηκε σε σύμβολο της προσφυγικής κρίσης και των κινδύνων που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι που αναζητούν ασφάλεια στην Ευρώπη.

Η τραγική αυτή ιστορία έφερε στο προσκήνιο με δραματικό τρόπο τις συνέπειες του πολέμου και την ανθρώπινη διάσταση της προσφυγικής κρίσης, προκαλώντας έντονες συζητήσεις για την ευθύνη των κρατών και την ανάγκη για ανθρωπιστική βοήθεια.

«Ο πατέρας από φως»

Ο παπά-Στρατής, κατά κόσμον π. Ευστράτιος Δήμου, ήταν ένας ιερέας από τη Λέσβο που έγινε γνωστός σε όλο τον κόσμο για το σπουδαίο ανθρωπιστικό και κοινωνικό του έργο, ιδίως με την αφοσίωσή του στους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Η ιστορία του είναι άμεσα συνδεδεμένη με το κύμα προσφύγων που έφτανε στις ακτές της Λέσβου και με την ακούραστη προσπάθειά του να βοηθήσει κάθε άνθρωπο που είχε ανάγκη, ανεξαρτήτως καταγωγής ή θρησκείας.

Ο παπά-Στρατής Δήμου γεννήθηκε το 1958 στο Κεράμι της Λέσβου. Ήταν εφημέριος στον Άγιο Γεώργιο Κεραμίου και στην Αγία Άννα Σκάλας Καλλονής. Ήταν ένας άνθρωπος που αγαπούσε πολύ τη φύση, το κυνήγι και τη θάλασσα. Είχε έντονη προσωπικότητα και βαθιά πίστη, αλλά ήταν εξίσου γνωστός για την πρακτική και άμεση προσέγγισή του στα προβλήματα των ανθρώπων.

Η ανθρωπιστική του δράση ξεκίνησε ουσιαστικά το 2002. Όμως, το 2006, όταν οι ροές προσφύγων αυξήθηκαν δραματικά, ο παπά-Στρατής άρχισε να αντιμετωπίζει μία πρωτόγνωρη κατάσταση. Αντί να μείνει απαθής, ίδρυσε την ΜΚΟ «Αγκαλιά» με σκοπό να προσφέρει τις πρώτες βοήθειες στους πρόσφυγες που έφταναν στις ακτές του νησιού.

Το έργο του έγινε σύντομα γνωστό και αναγνωρίστηκε τόσο από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών όσο και από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), η οποία τον χαρακτήρισε ως τον «καλό Σαμαρείτη των προσφύγων».

«Σε αυτή τη γη που είμαστε και ζούμε ήρθαμε για να είμαστε χρήσιμοι». «Η ζωή μας είναι μικρή ας την καταναλώσουμε για να κάνουμε καλό», δυο φράσεις του γεμάτες αγάπη. Ο παπά-Στρατής, η προσωποποίηση του καλού Σαμαρείτη.

Η μάχη με την ασθένεια και η κληρονομιά του

Ο παπά-Στρατής έπασχε από πνευμονική ίνωση και καρκίνο των πνευμόνων, μία βαριά αναπνευστική ασθένεια. Παρόλα αυτά, συνέχιζε ακούραστα το έργο του, ακόμη και όταν χρειαζόταν οξυγόνο για να μετακινηθεί. Πάντα έβαζε την ανάγκη του άλλου πάνω από τη δική του.

Ο θάνατός του προκάλεσε μεγάλη συγκίνηση, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε όλο τον κόσμο. Για την προσφορά του, τιμήθηκε μετά θάνατον με βραβείο από την Ακαδημία Αθηνών, ενώ το όνομά του προτάθηκε ανεπίσημα ακόμα και για το Νόμπελ Ειρήνης, ως εκπρόσωπος όλων των Ελλήνων εθελοντών.